De afgelopen tijd ben ik afgevallen. Op zich is daar niets bijzonders aan en er volgt nu ook geen juichend verhaal over een geweldig dieet of fantastische afslankproduct. Toch leerde ik gedurende het proces een waardevolle les die op alle vormen van gedragsverandering van toepassing is.
Mijn poging om gewicht te verliezen begon – hoe kan het ook anders – op 1 januari. Na twee maanden calorieën tellen was mijn motivatie een beetje zoek, en toen ik in het kader van mijn studie een implementatie-intentie (een SMART omschreven gedragsdoel) moest formuleren, blies ik mijn afvalpoging dan ook dankbaar nieuw leven in.
Ha, een challenge, dat werkt altijd goed voor mij, dacht ik.
In het licht van de opdracht onderzocht ik mijn voornemen volgens de logische niveaus van Bateson. Over mijn gedrag en vaardigheden zat ik niet in, maar mijn omgeving beoordeelde ik wel als een forse bottleneck. Zeker toen ik een paar dagen op wandelvakantie ging en niet zelf kon bepalen wat ik at. Mijn strenge wandelmaatje met dezelfde ambities hield me op het rechte pad door bij elke aangeboden lekkernij te verkondigen dat ‘wij gezond wilden eten’.
Maar de 30+ kaas die ik onderweg op ons o-zo-gezonde roggebrood wilde leggen, was deze vriendin te gortig. Dat was niet te eten, en daarom ging er volvette oude kaas mee in de rugzak. Ik voegde me meegaand, alhoewel ik eigenlijk een andere mening had.
Eigenlijk, daar ga je. Ongemerkt had ik me veel te afhankelijk gemaakt van anderen. Ik onderging dankbaar de steunende acties van mijn vriendin (‘Geen nootjes! Daar eten we van door!‘), maar voor mijn eigen behoeftes opkomen: ho maar.
Geschrokken dacht ik nog eens aan de piramide van Bateson, en stond stil bij mijn overtuigingen. Daar vond ik naast ‘slank zijn is mooi’, ook ‘Ik wil anderen niet tot last zijn’ als belemmerende opvatting. Als puntje bij paaltje komt houd ik mezelf dus liever voor dat het allemaal zo belangrijk niet is, dan dat ik voet bij stuk houd en lastig doe.
Zinnig om bij stil te staan, want bij gedragsverandering ben je uiteraard geneigd je te focussen op gedrag terwijl de bovenliggende niveaus (waarden, drijfveren, identiteit maar dus ook gedachten) de onderliggende niveaus richting geven. Dat gaat op voor afvallen, maar ook voor het managen van je beschikbaarheid, het stellen van prioriteiten of grenzen stellen.
Als je met volle overtuiging achter je keuzes staat, zijn de bijpassende gedragingen gemakkelijker en beter vol te houden. Mijn Tip van de week is dus:
Onderzoek het effect van je gedachten op je gedrag
Loop jij rond met een gedragsvoornemen en lukt het maar niet om het werkelijk uit te voeren? Dit zijn vragen die je verder helpen:
- Waarom wil je dit?
- Waarom is dat belangrijk voor je?
- Wat heb je van je omgeving nodig om dit te bereiken?
- Hoe gedraag je je wanneer je werkt aan je doel – precies omschreven?
- Welke vaardigheden moet je beheersen om dit te kunnen bereiken?
- Welke gedachten helpen jou om dit te bereiken?
- Welke gedachten weerhouden je om dit te bereiken?
- In hoeverre staat dit gedragsdoel dichtbij wie jij bent?
Deel de uitkomsten met een of meer maatjes en spreek af dat je af en toe een update geeft. Of laat ze jou ludiek, lief of streng herinneren aan je plannen. Met sociale support uit je omgeving is gedragsverandering immers beter te doen, wat je er ook bij / van denkt ;-).
Vaker tips ontvangen? Abonneer je op de Timemanagementtip van de week. Of lees Het ABC van plannen, organiseren en optimaliseren.
Ps: de illustratie komt van Coachcenter. Zij bieden een mooie hand-out over de niveaus van Bateson.