Een Japanse collega heeft potdorie een revolutie ontketend in organizing land. Met één welgekozen zinnetje is het hele proces van wikken en wegen over opruimen en organiseren gereduceerd tot een simpele vraag: ‘Does it spark joy?’ (word je er blij van?) En het effect! Opruimen (pardon, ‘ontspullen’) is helemaal in en iedereen heeft het over ‘die maffe dame die haar sokken laat ademen.’
Die revolutie is ontketend door de bestseller Opgeruimd! van Marie Kondo. Ze raakte een gevoelige snaar in het nuchtere Holland, al vinden we haar advies om spullen voor hun diensten te bedanken ietwat vreemd.
Ook in de zakelijke markt is de rode draad van het organizen het nemen van beslissingen over taken, mails, afspraken en informatie. Mijn klanten zijn het overzicht kwijt, vandaar dat een klankbord welkom is. Maar ik kies voor een rationele benadering, terwijl Kondo juist te rade gaat bij emotie. Is het nemen van besluiten dan werkelijk zo simpel? En geldt dat ook op de werkvloer?
Beslissen doe je zo
Hoe nemen we eigenlijk besluiten? Dat gaat volgens psychologen als volgt. Om een beslissing te kunnen nemen, hanteren mensen drie informatiebronnen. Ze gaan bij zichzelf na welke voor- en nadelen er aan een beslissing kleven, ze proberen de waarde/belangrijkheid van elk voor- en nadeel in te schatten en de kans te berekenen dat elk van deze voor- of nadelen zich voordoet.
Dat klinkt logisch, ware het niet dat mensen vaak verstrikt raken in hun redeneringen. Veel besluiten worden helemaal niet op zo’n verstandelijke manier genomen, maar op basis van instincten of emotie. Gelukkig, want stel je voor dat je eerst moest nadenken of je opzij stapt voor een aanstormende auto! Het zou je je leven kosten.
Langzame of snelle route
Voor het nemen van besluiten kiest je brein dus ofwel een langzame, grondige route ofwel een snelle, instinctieve route – zonder dat je daar altijd erg in hebt. We zeggen bijvoorbeeld ja tegen werk van de baas, want ja: het is de baas! Rationeel kunnen we bedenken dat het werk niet past, maar instinctief weten we: niet tegen de baas ingaan. En bedenk eens hoe we omgaan met e-mail. Vaak vertellen mensen me dat ze geen rust hebben voor hun inbox leeg is. Dat is irrationeel: er liggen meestal veel belangrijker taken te wachten. En toch moet die mail open, want onze nieuwsgierigheid is geprikkeld.
We zien hier oude delen van het brein aan het werk: een deel dat signaleert of het organisme bedreigd wordt: voel je je veilig, komt je status niet in gevaar, voel je je goed over jezelf, bezit je macht? En een deel dat reageert op prikkels die genot bieden: mooie nieuwe spullen, een extra dot slagroom op de taart, een thrill op de kermis of een derde glas whisky.
Emotie versus ratio
Die oude delen van het brein bepalen dus voor een belangrijk deel onze (aankoop)beslissingen. Het wordt vol in ons huis, in ons hoofd, in onze agenda of in onze mailbox. Het gekke is: afscheid nemen van die ballast doen we vrijwel uitsluitend door een beroep te doen op de ratio. Je hebt bijvoorbeeld in een opwelling (instinct of emotie!) ja gezegd tegen een klus, maar bij het nee-zeggen ga je de voor- en nadelen beredeneren. En daar komen we dus soms niet uit, zeker niet de langzame beslissers onder ons die lang doen over het doorhakken van knopen.
Does it spark joy?
Dat vind ik persoonlijk het leuke van de vraag ‘Word je er blij van?’. Hiermee omzeil je immers het bewustzijn en doe je rechtstreeks een beroep op emotie om te beslissen: veel gemakkelijker. Goed, daarna moet je je beslissing natuurlijk nog wel verkopen aan de baas of je collega’s, maar ook zij weten dat plezier, lol en motivatie voor een belangrijk deel ook voor kwaliteit, een hoge output en innovatie zorgen. En laat je ‘does it spark joy’ los op oude cursusmappen, documenten en door je voorganger nagelaten dossiers, dan ga je zelfs letterlijk lichter door het leven.
Is er veel op je werk waar je niet blij van wordt (en Marie Kondo refereert hier nadrukkelijk ook aan relaties en verplichtingen), dan is het wellicht tijd voor een moment van herbezinning. Immers, als je je zoals La Kondo omringt met spullen waar je van houdt, wordt het ook veel logischer om je te omringen met mensen van wie je houdt, werk te doen waar je van houdt en hobby’s te beoefenen die je leuk vindt. Dit is wat Kondo ‘the magic of tidying’ noemt. ‘Word ik er blij van’: een vraag die we onszelf best wat vaker mogen stellen.
Meer van mij lezen? Bestel Het ABC van plannen, organiseren en optimaliseren.